هنر تنها با پیشروی در زبان، ساختار و نظام توزیع تبدیل به یک ابزار انقلابی می گردد - سبزوار امروز

در ابتدای جلسه، محمد تعیین الدینی ضمن عرض خوش آمدگویی به تمامی حاضران در جلسه، جهت برگزاری این کرسی از معاونت پژوهشی دانشگاه سوره تشکر به عمل آورد و درباره گذشت 40 سال از انقلاب اسلامی گفت: باید به هنر انقلابی نگاه کنیم و نکات مثبت و ضعیف را برای ادامه هنر پویاتر، کندوکاو کنیم.

سپس علی گلستانه در پاسخ به این سؤال که هنر انقلاب چه تعریفی دارد افزود: در هنر انقلاب، ما خواه و ناخواه با کلمه هنر انقلاب روبه رو هستیم که با معنای تحول بنیادین هم راستا است، هنری که بعد از انقلاب ایده و آرمان های جدید حاکمیتی را تبلیغ و تجسم می نماید؛ اما مسأله این است که آیا هنر، همگام انقلاب اجتماعی است؛ از نظر من همگامی وجود ندارد؛ زیرا هنر زمانی تبدیل به یک ابزار انقلابی است که هم در زبان، ساختار و نظام توزیع پیشروی کند.

وی خاطر نشان کرد: در ایران دوره های مختلفی همگامی هنر با انقلاب را با تحول نظام اجتماعی و مالی که در دهه 40 مانند اصلاحات ارضی شکل گرفت شاهد بودیم؛ هنر در آن موقع و قبل از آن رسمیت طبیعت گرایانه و کمال الملکی و نوعی جنگیدن با میراث کهنه بود، بعد از کودتای 28 مرداد درسال 1332 شاهد هنر مدرن بودیم؛ ولی با تفاوتی محسوس که در زیر سایه نهاد دولتی است، این هنر خنثی و انتزاع گرایانه نوعی نماینده فرهنگ بومی و مدرن ایران در برون مرزها معرفی شدند و از لحاظ اجتماعی محافظه گر و تزئینی و هدف آن فقط پیشروی است.

خسروی در ادامه گفت: در بحث تعریف انقلاب، در وهله اول به بعد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی که در طول جریان های متحول تاریخ و هنر رخ می دهد، اشاره می گردد؛ تحولاتی که در هر دوره انقلاب ها شدید است؛ اصولأ همگامی تحولات با اجتماع الزامی نیست. هم راستایی اثر با تحول اجتماعی در کشورهای درحال توسعه شدیدتر و متناقض تر است.

وی اعلام کرد: قبل از انقلاب و اتفاق های اجتماعی، جریان نقاشی نهادینه نبود و همواره وابسته به قدرت بود، ولی در دهه 50 و اوایل انقلاب شاهد یک تحول بودیم آن هم، هم قدمی نقاشی با جامعه مانند نقاشی های دیواری که هنر را به ماهیت اجتماعی کشاند.

علی گلستانه نیز در ادامه این نشست در مورد هنر دهه 40 و50 افزود: هنر رسمی و حمایتی دربار، به استفاده از نمادهای تزیینی ایرانی میل شدید نشان می دادند که نتیجه کار هنر بسیار محافظه کارانه و جداشده از مخاطب بود و هر میزان که به انقلاب نزدیک شدیم، سه اتفاق اتفاق افتاده است که اتفاق اول متحول شدن تولیدکنندگان، اتفاق دوم تحول ابزار هنر و اتفاق سوم نظام توزیع هنر را در بر می گیرد که به نوعی هنر، خیابانی شد.

خسروی نیز ضمن تأیید گفته ها، اشاره ای به تناقض های پیچیده همراه با تحولات اجتماعی ایران کرد و گفت: شاخص ترین هنرمندان ما اصولأ هنرمندان انقلابی نیستند، هنر و مکاتبات هنری قطعأ با تحولات اجتماعی موازی است ولی به معنای هم ترازی نیست؛ انقلاب در ایران، جهشی بسیار گران و به نوعی شخم زننده است؛ چراکه انقلاب، باعث نهادینگی می گردد. برای نهادینه شدن باید در ابتدا ساخت و به اصطلاح از صفر آغاز کرد که همراه تحول اجتماعی است.

گلستانه در ادامه اذعان کرد: هنر انقلابی طغیان گر است و مانند نیرویی از درون به هنرمند فشار می آورد و در این زمان دیگر زبان طبیعت گرا وانتزاع گرا استفاده چندانی ندارد و این هنر انقلابی برای بیان موقعیت تنش آمیز به کار می رود.

تعیین الدینی در انتهای این بحث افزود: انقلاب یک پدیده نرم نیست، بلکه حذف کننده و تخریب کننده است؛ طبیعتأ برای ساختن باید دست به حذف زد.

در انتهای این جلسه نیز، به تمامی سؤالات علاقه مندان در این حوزه پاسخ داده شد.