اصلاح طلبان بدشان نمی آید یک نظامی رئیس جمهور گردد - سبزوار امروز

به گزارش خبرنگاران در این مطلب آمده است؛

با این تعریف بناپارتیسم از دل دولت و جامعه ای ضعیف بیرون می آید. با ظهور چهره ای به منزله بناپارت، دولتی مستقل از حاکمیت و حتی طبقات اجتماعی به وجود می آید.

یکی از مشخصه های شاخص بناپارتیسم ترس است. معمولا به لحاظ تئوریک مهم ترین زمینه اقبال به نظامیان مسئله ترس است؛ یعنی هرگاه اعضای جامعه از حمله دشمن نگران باشند، به نظامیان برای اداره کشور روی می آورند.

با وجود این حتی جامعه ایران در انتخابات سال 92 خلاف این را نشان داد و بیمناک از ترس جنگ، به حسن روحانی معتدل و غیرنظامی رأی داد. اکنون پرسش اساسی اینجاست؛ گیرم در انتخابات آینده چهره ای نظامی روی کار بیاید، آیا این به معنای بناپارتیسم است؟ بعید است این گونه باشد. مگر نه اینکه تا امروز نظامیان در جامعه و سیاست ایران غایب نبوده و نقش معین نماینده ای داشته اند.

در دولت های اصلاح طلب سیاست های منطقه ای با استراتژی نظامیان دنبال شده است و در سیاست های توسعه گرایانه دولت ها، نظامیان حضوری چشمگیر داشته اند.

توسعه گرایی یکی از ویژگی های بناپارتیسم است. اغلب دولت های نظامی با تکیه بر توسعه گرایی روی کار آمده اند: کمال آتاتورک، جمال عبدالناصر و رضاشاه؛ اما توسعه گرایی در ایران نیز به جز در دوره رضاشاه از این قاعده پیروی نکرده است. نباید فراموش کرد با اینکه بسیاری از چهره های روشنفکر آن موقع همچون تقی زاده و کاظم زاده موافق رضاشاه بودند اما بسیاری از روحانیون از جمله مدرس نیز مخالف سرسختش بودند. اگرچه اوضاع به نفع رضاشاه پیش رفت اما نباید نادیده انگاشت موفقیت رضاشاه چیزی از تضاد و تخاصم بین روحانیون با رضاشاه و رضاشاه با روحانیون کم نکرد؛ چراکه دولت های بناپارتیسم دولت هایی فردمحورند.

گیرم جمعیت اضافی یا به تعبیری جمعیت بی کار، آینده سیاسی ایران را در چهره ای نظامی محقق نمایند، باز این هم به معنای بناپارتیسم و فردمحوری و دولت مصلح مقتدر نیست. بعید است با تجربه تلخی که از دولت های فردمحور و مصلح مقتدر وجود دارد، تن به این استراتژی بدهند. نهادهای نظامی بر اطاعت و فرمان استوارند با یک سلسله مراتب عمودی.

پیروزی یک چهره نظامی باز منجر به بناپارتیسم در ایران نخواهد شد؛ چراکه با همین قاعده باید از فرمانده کل قوا پیروی نمایند. به یک معنا می توان گفت حکومت ایران رابطه تنگاتنگی با نظامیان داشته است و منفک کردن یک حکومت انقلابی از نهادهای نظامی که از آن صیانت می نمایند، شدنی نیست. از سوی دیگر ساختار سیاسی ایران منسجم و چندلایه است. این ساختار چندلایه و پیچیده خواسته یا ناخواسته به تعادل و توازن قوا منجر شده و بعید است کسی بتواند با وجود این ساختار به همه دستگاه ها و نهادهای آن اشراف پیدا کند و فرمان براند.

با فرض اینکه بپذیریم در میان نامزدهای نظامی چهره ای کاریزماتیک وجود دارد که می تواند آرای مردم، جمعیت اضافی یا لشکریان بی کار را به دست آورد، نباید فراموش کرد حتی جامعه توده ای ایران هم به لحاظ تاریخی خاطره خوشی از به قدرت رسیدن دولت های فردمحور ندارد. مگر اینکه اصلاح طلبان و اصولگرایان بخواهند در یک همدستی ناگفته و ناخواسته با دلایلی متفاوت این ایده را محقق نمایند و با این دست پیشگویی ها درصدد هموارسازی جاده اند. اصلاح طلبان بهتر از هرکسی می دانند حضور یک چهره نظامی در رأس دولت سرنوشتی متفاوت از رؤسای جمهور دیگر نخواهد داشت. اگر این گفته درست باشد، اصلاح طلبان بدشان نمی آید تا این بار چهره نظامی بر صدر بنشیند و آزمون سیاسی اش را پس بدهد. با این اوصاف تکلیف این بناپارتیسم از پیش معلوم است. جامعه ایران، جامعه پیچیده ای است که با ساده سازی از این دست نمی توان به عمق آن پی برد.

آنچه شرایط کنونی را شکل می دهد، این است که دولت به عنوان طبقه مسلط نمی تواند باورهای خود را بر جامعه دیکته کند و این خواست و باورهای مردم رفته رفته جامعه را شکل داده و بعضی از این رویکردها را از ریخت انداخته است.