همه چیز در خصوص مسجد جامع زواره Jameh Mosque of Zavareh - سبزوار امروز

این مسجد در کوچه پامنار این شهر واقع شده و تاریخ کهنی در خشت خشت آن نهته است. کار ساخت آن در سال 530 هجری قمری سرانجام یافت. اما محراب مسجد جامع زواره که از زیباترین بخش های این بنا است، در سال 551 هجری قمری ساخته شد.این مسجد یکی از مهمترین آثار تاریخی و جاذبه گردشگری استان اصفهان است پس با همراه شوید تا با این مسجد تاریخی و زیبا بیشتر آشنا شوید.

مساحت این مسجد حدود 1200 متر مربع است و با مصالحی همانند آجر، سنگ، گچ و خاک ساخته شده و طرح آن مستطیلی شکل است و نقشه چهار ایوانی دارد. از بخش های مختلف این مسجد می توان به صحن چهارگوش، ایوان های چهارگانه، گنبدخانه، شبستان، رواق، سردر، مناره، محراب، گچ بری ها و کتیبه های زیبا اشاره نمود. مسجد جامع زواره اولین مسجدی است که با طرح چهار ایوانه ساخته شده است.

ورودی های مسجد زواره در ضلع شرقی و غربی، با آجرکاری و طاق نماهای زیبا زینت داده شده است. این روردی ها شما را به سمت فضایی طاق دار راهنمایی می نماید که از آنجا می توانید وارد صحن مسجد شوید. صحن مسجد زواره در چهار طرف ایوان و دهانه های طاق دار دارد و کف آن با آجر و سنگ پوشیده شده است. کتیبه ای که تاریخ ساختمان این مسجد در آن نگاشته شده، بر خلاف دیگر مساجد، در قسمت بالای نمای رو به صحن قرار گرفته است و به خط کوفی بسیار ساده و با آجر تراش و به صورت سرتاسری نوشته شده است.

این کتیبه شباهت بسیار زیادی به کتیبه های قرون پنجم و ششم موجود در بسیاری از بناهای اصفهان و اطراف آن دارد. بعد از بسم الله، آیه 18 از سوره 9(سوره 9 سوره توبه) نگاشته شده و سپس متن تاریخی شروع شده که متاسفانه بسیاری از بخش های آن از بین رفته و به غیر از قطعات ناقص چیزی بر جای نمانده است. به همین علت خواندن آنچه که در آن ذکر شده، بسیار سخت است و تنها می توان این کلمات را در آن خواند: : امر ببناء… الفقیر الی رحمه الله… احمد… ثلثین و خمس مائه.

با توجه به این نکته که این مسجد شباهت بسیار زیادی به مسجد جامع اردستان دارد و تقریبا این دو بنا در یک زمان ساخته شده و در کتیبه این مجسد، کلمه احمد وجود دارد، می توان ادعا کرد که بانی ساخت مسجد جامع زواره و مسجد جامع اردستان، فردی به نام ابوطاهر بنغالی بوده است.

کتیبه ای هم در قسمت گردن گنبد شبستان محراب وجود دارد که از گچ ساخته شده و حروف آن به خط کوفی نگاشته و با گل ها و برگ ها آراسته شده است. زمینه این کتیبه مزین به نقوش اسلیمی بسیار زیبا است اما متاسفانه بخشی از تزئینات به شدت صدمه دیده است. از آثار به جای مانده در این کتیبه، می توان دریافت که آیات 187 و 188 از سوره 3 (سوره ی آل عمران) نوشته شده و بعد از آن متن تاریخی آمده که ظاهرا حاوی تاریخ بوده اما با وضع موجود، نمی توان چیزی از آن کشف کرد.

علی رغم صدماتی که بر کتیبه های مسجد جامع زواره وارد شده، از محراب آن به خوبی محافظت شده است که حاوی کتیبه ای به خط کوفی است و دو کتیبه دیگر به خط نسخ هم وجود دارد. در قسمت بالای کتیبه خارجی، آیه 52 از سوره 7 نگاشته شده و در یکی از دو کتیبه ای که به خط نسخ نوشته شده، همان آیه ای آمده است که در کتیبه صحن نگاشته شده است، یعنی آیه 18 از سوره 9. در کتیبه سوم، آیات 187 و 188 سوره 3، یعنی همان آیاتی که در کتیبه نواری شکل گردن گنبد آمده، حک شده است.

مسجد جامع زواره در 12 اسفند سال 1315، به شماره ثبت 283 در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مقالات بیشتر درباره استان اصفهان بخوانید :

• کویر مرنجاب اصفهان
• برنامه سفر و گشت و گذار 3 روزه در اصفهان
• آشنایی با خانه تاریخی مشیرالملک
• آشنایی با روستای ابیانه اصفهان
• معرفی سی و سه پل اصفهان
• خیابان تاریخی چهارباغ اصفهان