قلعه سنت آنجلو (Castel SantAngelo) رم ایتالیا - سبزوار امروز

برای آنهایی که قصد سفر با تور ایتالیا را دارن دین از از این قلعه را از دست ندهید. قلعه سنت آنجلو (Castel SantAngelo) که آن را با نام آرامگاه هادریان (Mausoleum of Hadrian) نیز می‌شناسند، قلعه استوانه شکلی است که نزدیک دولت‌شهر واتیکان در رم و در شرق کلیسای سن پیتر قرار دارد. این قلعه را در سال 123 بعد از میلاد به دستور امپراتور هادریان ساختند تا آرامگاهی برای خود و خانواده‌اش باشد و امروزه می‌توانید علاوه بر نقاط مختلف آن، از موزه داخل این قلعه نیز دیدن کنید. گفته می‌شود که او قصد داشت این آرامگاه را چنان بزرگ و باشکوه بسازد تا توانایی رقابت با معبد امپراتور آگوستوس را داشته باشد که از پیشینیان او به شمار می‌رفت. با توجه به اینکه قلعه سنت آنجلو در سمت راست رود تیبر (Tiber) قرار گرفته، به طبقات بالای آن که بروید، می‌توانید به چشم انداز زیبای رودخانه، گنبدهای کلیساها و حتی کولوسئوم نیز دسترسی داشته باشید.

اگر برایتان سؤال پیش آمده که نام این قلعه بر چه اساسی آنجلو به معنی فرشته گذاشته شده، باید بگوییم که طاعون در اواخر قرن 6 بعد از میلاد، شهر رم را فرا گرفت و شدت این بیماری به حدی رسید که هزاران نفر به آن مبتلا شده و اجساد مردم در گوشه و کنار خیابان‌ها افتاده بود. بنابراین مردم و پاپ گرگوری یکم که به گرگوری کبیر نیز شناخته می‌شود، دور هم جمع شدند تا از خداوند بخواهند از جان بازماندگان بگذرد و به آن‌ها رحم کند. وقتی پاپ سرش را بالا آورد، تصویر درخشانی از فرشته میکائیل را دید که شمشیرش را پایین آورده و آن را در غلاف می‌گذارد. این داستان به این شکل تعبیر شد که خدا به آن‌ها مغرفت نشان داده و طاعون به زودی پایان خواهد یافت. امروزه مجسمه فرشته‌ای که می‌بینید بال‌هایش را در بالای ساختمان این آرامگاه باز کرده، یادبودی از همان فرشته میکائیل می‌باشد و یادآور این است که رحمت خداوند حتی در بدترین شرایط هم خودش را به نوعی نشان خواهد داد. البته مجسمه امروزی از برنز ساخته شده و قدمتش به سال 1700 برمی‎گردد و آن را جایگزین مجسمه اصلی فرشته کرده‌اند که جنسش از سنگ مرمر بود.

وارد این آرامگاه که می‌شوید، ابتدا یک سرسرای وسیع قرار دارد و مجسمه بزرگ امپراتور هادریان، زمانی در طاقچه این بخش قرار گرفته بود. معماران این آرامگاه خلاقیت به خرج داده و به جای اینکه مستقیم وارد بخش مقبره‌ها شوید، باید از یک مسیر سراشیبی پر پیچ و خم عبور کنید. با اینکه مسیرتان رو به بالا است، اما هر چه جلوتر می‌روید این احساس به شما دست می‌دهد که در حال وارد شدن به دنیایی زیرزمینی هستید. در نهایت به قسمت مقبره‌ها می‌رسید و هر چند که چیزی از دکور قدیمی آن باقی نمانده، اما هنوز هم چندین جای خالی قابل مشاهده است که آن‌ها را برای قرار دادن تابوت خاندان سلطنتی ایجاد کرده بودند. از این میان، فقط یک اثر باقی مانده و آن سنگ بنفش رنگ تابوتی است که شاید به هادریان تعلق داشته که از آن به عنوان حوضچه تعمید در کلیسای سن پیتر استفاده می‌کنند.

بعد از هادریان، امپراتوران بعدی روم از جمله کاراکالا (Caracalla)، مارکوس آئورلیوس (Marcus Aurelius) و همسرانشان را نیز در این آرامگاه دفن کردند. برای محققان جای سؤال است که چگونه این تعداد تابوت در یک اتاق جا داده شده‌اند و شاید در آینده، اتاق‌های پنهان دیگری نیز مانند اهرام مصر از این ساختمان کشف شود تا توضیحی برای این موضوع باشد. در آن زمان مرسوم بود که از بناهای تاریخی رومی مثل تئاترها و آرامگاه‌ها به عنوان منطقه دفاعی در برابر حملات دشمن استفاده کنند. این همان اتفاقی است که در سال 271 به دستور امپراتور اورلیان (Aurelian) برای آرامگاه هادریان افتاد و با توجه به محل قرارگیری و ساختمان محکمش، به قلعه‌ای رسوخ ناپذیر تبدیل شد که منبع آب، انبار غلات و حتی آسیاب را نیز دربرمی‌گرفت تا در صورت هجوم دشمن، در آمادگی کامل باشد.

این قلعه شامل یک راه پنهان به نام Passetto di Borgo می‌شد که دولت‌شهر واتیکان ایتالیا را به سنت آنجلو متصل می‌کرد و تکنیک خوبی برای فرار از دست دشمنان به حساب می‌آمد. طی حمله‌ای که در سال 1527 به رم شد، تقریباً تمام افراد ارتش (که ملیت سوئیسی داشتند) در راه محافظت از شهر و قلعه قتل عام شدند؛ اما پاپ کلمنت هفتم (Pope Clement VII) توانست با استفاده از این مسیر سرّی جانش را نجات دهد و از آنجا فرار کند. در آن زمان، آن‌قدر نفوذ به قلعه سنت آنجلو سخت بود که پاپ‌ها تصمیم گرفتند اتاقی برای نگهداری از ثروتشان به نام اتاق گنجینه (Hall of the Treasury) در آن بسازند و صندوق بسیار بزرگی در آن قرار دهند که از در ورودی اتاق هم بزرگ‌تر باشد تا دزدان نتوانند کل صندوق را جابه‌جا کنند و از اتاق بیرون بیاورند. در دوران رنسانس، میکل آنژ با طراحی‌های زیبایش به آپارتمان‌های مخصوص پاپ‌ها جلوه ویژه‌ای بخشید و برنینی نیز تغییراتی در پلی به وجود آورد که قلعه را به منطقه اطرافش متصل می‌کرد؛ به طوری که رهگذران برای عبور از رود تیبر، راهی به جز گذشتن از پل سنت آنجلو (Ponte SantAngelo) نداشته باشند. مجسمه‌های روی این پل جزو آثار برجسته برنینی در رم محسوب می‌شوند.

این قلعه در روز هم تماشایی است؛ اما زیبایی آن در شب چندین برابر می‌شود. اگر هنگام شب در کنار رود تیبر قدم بزنید، در نهایت به یک پل می‎رسید که دو طرفش را مجسمه‌های فرشتگان برنینی گرفته‌اند و نمای سفید رنگشان در تاریکی می‌درخشد. در انتهای این قسمت، ساختمان سنگی و بزرگ قلعه سنت آنجلو قرار گرفته که سردسته فرشتگان، بالای آن جا خوش کرده است و اینطور ‎به نظر می‌رسد که قصد دارد از بالای این ساختمان به پرواز دربیاید. از تراس بزرگ این قلعه که کمی پایین‌تر از این مجسمه قرار گرفته، می‌توانید به یکی از تماشایی‌ترین چشم‌اندازهای شهر رم دسترسی داشته باشید. علاوه بر آن در سراسر دنیا، تراس این قلعه را برای اجرای پرده سوم اپرای توسکا (Tosca)، اثر جاکومو پوچینی (Giacomo Puccini) بازسازی می‌کنند؛ یعنی جایی که توسکا برای گیر نیفتادن به دست دشمنان، خودش را از بالای قلعه به پایین پرتاب می‌کند. البته مجسمه فرشتگان اطراف این قلعه باعث می‌شود تا اتفاق‌هایی که در زندان آن افتاد و سرهایی که با قساوت تمام در حیاط آن زده و در معرض عموم برای عبرت گذاشته شد را فراموش نکنیم. اما معمار این ساختمان، مقصر نبوده و نمی‌توان بدون تحسین او و بی‌تفاوت از کنار معماری قلعه سنت آنجلو گذشت.