فردا دیر است، از همین امروز باید به فکر چاره بود - سبزوار امروز

به گزارش از ، هنگامی که چشم های منتظر به انتظار بهبود به پزشکان دوخته می شود که شاید دیگر دیر شده باشد؛ پدر و مادر ناگهان به خود می آیند و آرزو می کنند که ای کاش زمان دوباره به عقب باز می گشت.

صدای گریه به گوش می رسد، کودکی قدم به این جهان گذاشته است؛ پدر، مادر و اطرافیان می خندند، یکی می گوید چه چشم های قشنگی دارد درست مثل دو دریچه شفاف برای دیدن روز های آینده و دیگران جمله او را تأیید می کنند.

چند سال می گذرد، کودک رفته رفته بزرگ می شود. اما نه پدر، نه مادر و نه دیگران هرگز متوجه نمی شوند که او مبتلا به تنبلی چشم است. بیماری آرام آرام در چشم های کودک رخنه کرده و بینایی او را تحت تأثیر قرار داده است. هنگامی که این چشم ها به انتظار بهبود به پزشکانی دوخته می شود که شاید دیگر دیر شده باشد؛ پدر و مادر ناگهان به خود می آیند و آرزو می کنند که ای کاش زمان دوباره به عقب باز می گشت تا این بار آگاهانه تر از گذشته به سلامت فرزند خویش اهمیت می دادند.

برای انجام بسکمک از کار ها فردا دیر است و از همین امروز باید به فکر چاره بودچشمان بعضی از بچه ها با آنکه سالم و طبیعی به نظر می رسند، اما ممکن است سلامتی و دید کافی نداشته باشند.

تنبلی چشم (Amblyopia) عبارت است از دید کم در یک چشم یا هر دو چشم که با اختلالات عضوی و بیماری های ساختمانی چشم همراه نیست. هنگامی که بینایی یکی از چشم ها خوب باشد و دیگری خوب نباشد، چشمی که بینایی ضعیف تری دارد، چشم تنبل خوانده می شود و معمولاً فقط یکی از چشم ها دچار تنبلی می شود.

تشخیص بسکمک از اختلالات بینایی در کودکی بسیار حائز اهمیت است چرا که بر اساس آمار های سازمان بهداشت جهانی، از هر 100 کودک، 2 تا 3 نفر در اثر تنبلی چشم و پیشگیری نکردن، دچار کم بینایی و یا نابینایی مطلق می شوند بایدچشمان بچه ها در سه نوبت سه ماهگی، 3 تا 4 و 4 تا 6 سالگی معاینه تا از درمان بهنگام استفاده شود و بتوان از این اختلال جلوگیری کرد.

دکتر امیر اسهرلوس یکی از اساتید نمونه چشم پزشکی کشور با اشاره به اینکه براساس آخرین تحقیقات 2 تا 5 درصد بچه ها در کشور دچار تنبلی چشم هستند برضرورت معاینات چشمی در شش ماهگی و سه سالگی کودک تأکید کرد و گفت: تنبلی چشم قبل از هفت سالگی رخ می دهد و ضعیفی زیادی یک یا دو چشم یا انحراف آشکار یک چشم و چشم چپ از دلیل های بروز آن است.

این دکترای تخصصی اپتومتری و فوق تخصص چشم پزشکی اطفال یاد آور شد: استفاده از عینک یکی از راحت ترین و بی عارضه ترین راه های درمان و کنترل تنبلی چشم است که در مرحله بعدی تمرینات ارتوپتیک هم تجویز می شود و در صورت شدید بودن تنبلی جراحی تجویز نهایی است.

در حال حاضر، شیوع تنبلی چشم در جهان دو ونیم تا 3 درصد است. طبق آمار به دست آمده از اجرای برنامه پیشگیری از تنبلی چشم در کشور، شیوع این اختلال در گروه 4 تا 6 سال، 4/1 درصد است.

تنبلی چشم خود یک بیماری نیست بلکه زاییده بیماری های چشم است که در صورت درمان نشدن به موقع می تواند باعث کاهش بینایی تا آخر عمر شود.

دکتر اسهرلوس، شیوع تنبلی چشم در افراد را از هر 100 نفر، سه تا چهار نفر گفت و گفت: بهترین زمان اصلاح تنبلی چشم، اوایل کودکی و دوران شیرخوارگی است. نوزاد متولد شده توانایی دیدن را دارد، ولی با استفاده از چشم ها، سیستم بینایی در سال های اولیه زندگی تکامل می یابد که اگر در این سال ها به عللی همچون عیوب انکساری، انحراف چشم و کدورت های عدسی یا قرینه، چشم دید خوبی نداشته باشد به تدریج توانایی بینایی کاهش می یابد.

پس از دهه اول زندگی رشد سیستم بینایی کامل و معمولاً غیرقابل تغییر می شود؛ بنابراین تنبلی چشم باید در دوران کودکی هرچه زودتر تشخیص داده و درمان شود.

سازمان بهداشت جهانی برای مراقبت از چشم بچه ها به والدین توصیه کرده است در صورت مشاهده هر نوع اختلال بینایی، ظاهر غیرطبیعی چشم مانند مردمک سفید، قرمزی چشم و حوادث چشمی، کودک را نزد بینایی سنج یا چشم پزشک ببرند.

رشد و تکامل مرکز بینایی در مغز، از دوران جنینی تا حدود ده سالگی ادامه دارد. اما حداکثر سرعت رشد آن تا سه سالگی است. نتیجه تکامل دستگاه بینایی در این دوران، دید واضح و کامل است و در این مدت به ویژه در سه سال اول زندگی هر عملی که باعث اشکال دید در یک یا هر دو چشم شود، رشد و تکامل دستگاه بینایی را متوقف و در نتیجه باعث کاهش مقدار بینایی کودک می شود، به این مفهوم که امکان دارد چشم به ظاهر سالم، بینایی طبیعی نداشته باشد

زمانی که عملکرد طبیعی چشم ها مختل می شود، تنبلی چشم اتفاق می افتدو همچنین در بسکمک از موارد می توان گفت دلیل تنبلی چشم ارثی می باشد.

به صورت کلی دلیل های به وجود آمدن تنبلی چشم به سه دسته عمده تقسیم می شود:

1. استرابیسم (انحراف چشم): تنبلی چشم اغلب در پی انحراف چشم رخ می دهد. در استرابیسم یا انحراف چشم ها، کودک برای فرار از دوبینی، از چشمی که بینایی بهتری دارد، استفاده می کند و در نتیجه چشمی که منحرف است، تکامل نیافته و تنبل می شود.

2. عیوب انکساری: عیوب انکساری انواعی از اختلال های بینایی هستند که با تجویز عینک قابل اصلاح می باشند. تنبلی چشم زمانی اتفاق می افتد که عیب انکساری شامل دوربینی، نزدیک بینی یا آستیگماتیسم در یک چشم (در زمانی که چشم دیگر سالم است) و یا در دو چشم (در حالی که اختلاف قابل توجهی بین شماره دید دو چشم وجود دارد) پدید می آید. در این حالت چشم ضعیف تر تنبل می شود. وجود عیب انکساری شدید در دو چشم هم می تواند منجر به تنبلی هر دو چشم شود. تشخیص این نوع آمبلیوپی معمولاً مشکل است، زیرا در این حالت ظاهر چشم ها طبیعی بوده و به نظر می رسد که دید کودک اشکالی نداشته باشد.

3. عوامل مسدود کننده جهت بینایی: عوامل مسدود کننده جهت بینایی به مواردی مانند افتادگی پلک، آب مروارید، کدورت قرنیه و... گفته می شود. این مسائل معمولاٌ شدیدترین حالت آمبلیوپی را ایجاد می کنند.

بچه های سه یا چهار ساله نمی توانند اعلام کنند که در دیدن مشکل دارند و چون همیشه همین طور دیده اند و غیر از این تجربه دیگری برای دیدن نداشته اند. در نتیجه عملاً تنها راه تشخیص این مشکل غربالگری است. تنها راه پیشگیری از تنبلی چشم تشخیص به موقع آن است و چون بسکمک از این عوامل برای خانواده ها ناشناخته است، چشم همه بچه ها باید حداقل سه بار قبل از دبستان در زمان های مختلف معاینه شود.

قبل از سن مدرسه باید برای تشخیص و درمان تنبلی چشم مراجعه شود و در معاینات ورود به مدرسه تنها باید ببینند کودک در چه وضعیتی واقع شده است، سن مدرسه و 6 سالگی برای درمان تنبلی چشم کمی دیر است و برای این بیماری مراجعه 3 سال به بالا ضرورت دارد. در صورتی که کودک مسئله ای ندارد سالی یک بار و در غیر این صورت با نظر پزشک هر 6 یا 3 ماه و یا به طور ماهانه که بستگی به نظر پزشک دارد برای معاینه چشم کودک مراجعه شود.

نرگس عسگری مدیرکل بهزیستی در استان چهارمحال و بختکمک گفت: پارسال 24 هزار و 661 کودک سه تا شش ساله معاینه و از این تعداد یک هزار و 270 کودک مشکوک، به پزشک متخصص ارجاع شدند که پس از معاینه تخصصی برای 280 کودک کمک هزینه تهیه عینک از طرف بهزیستی پرداخت شد.

او افزود: همچنین بهزیستی با پرداخت هزینه جراحی 500 کودک که توانایی مالی نداشتند از نابینا شدن آن ها پیشگیری کرد.

عسگری با اشاره به اینکه سه تا شش سالگی زمان طلایی غربالگری چشم بچه ها محسوب می شود، افزود: اگر بچه ها این دوره طلایی را از دست بدهند، دیگر نمی توان از پیشرفت اختلالات بینایی آنان که گاه منجر به کم بینایی و نابینایی می شود، جلوگیری کرد.

اوخاطرنشان کرد: عارضه تنبلی چشم در صورت درمان به موقع قابل پیشگیری است و موجب رفع مسائل بینایی افراد در سنین بالاتر می شود.

عسگری با بیان اینکه معاینه چشم بچه ها در این طرح با دستگاه انجام می شود و هیچ گونه تماس دست وجود ندارد، افزود: برنامه پیشگیری از تنبلی چشم همه ساله از اول آبان در سراسر کشور اجرا می شد که پارسال به دلیل شیوع ویروس کرونا از تیرماه تا سرانجام پارسال در استان اجرا شد.

تنبلی چشم با معاینه ساده و چند دقیقه ای چشم بچه ها قابل تشخیص و درمان است. عقل سلیم حکم می کند که پیش از ایجاد پیامد های ناگوار به فکر درمان باشیم، چشم های بچه ها می توانند آینده را زیباتر ببینند حیف است که با یک سهل انگاری بزرگ آن ها را از چنین حقی محروم کنیم.

ش