سبزوار شهر چنارها و آهوها، بهشت تنوع زیستی خراسان - سبزوار امروز

تنوع زیستی(زی گونگی) ارزشمندترین دارایی طبیعی هر سرزمین است که باید آن را شناخت و همچون عزیزترین داشته های ملی حفظ کرد. در حالی که امسال به عنوان سال جهانی تنوع زیستی نامگذاری شده است، تنوع زیستی از لحاظ زیبایی شناختی، علمی، اقتصادی، ژنتیکی، اخلاقی، گردشگری و از دیدگاه منافع انسانی دارای ارزشمندی است و به همین دلیل باید پاس داشته شود تا نسل های آینده نیز از سودمندی های آن بهره ببرند.

ایران به واسطه تنوع آب و هوایی، تنوع اقلیتی و وجود چشم اندازهای طبیعی متفاوت در گستره پهناورش از تنوع زیستی خوبی برخوردار است؛ هر هکتار از خاک ایران از نظر تنوع زیستی 22 برابر هر هکتار از خاک جهان ارزش دارد؛ با این حال کاهش60 تا 100 درصدی جمعیت گونه هایی همچون کل و بز و قوچ و میش و آهو در 8 زیستگاه مختلف ایران در طول تنها سه دهه، نشان می دهد که با موهبت های طبیعی این سرزمین به گونه ای ناسزاوارانه برخورد کرده ایم و این کاهش جمعیت می تواند مقدمه ای بر انقراض گونه ها و زیستمندان ایران باشد.

آنچه از تنوع زیستی در ایران باقی مانده است زیر بار چرای بی رویه، جاده سازی، گسترش مناطق شهری ، افزایش قیمت و افزایش فشار بر منابع طبیعی و نابودی زیستگاه ها در حال نابودی است.

سبزوار یکی از گستره های بی بدیل طبیعی ایران است که تنوع زیستی منحصر به فرد آن مثال زدنی است. در این گستره متنوع - از بلندترین نقطه در قله نظرگاه با 2850 متر ارتفاع تا نواحی کویری هم مرز با استان سمنان - چیدمان نت های موسیقی طبیعت هنرمندانه است.

علی خانی، رییس اداره حفاظت محیط زیست سبزوار در آستانه اول خرداد، روز جهانی تنوع زیستی، در گفت وگو با خبرنگار ایسنا - منطقه خراسان، تنوع اقلیمی مناسب را یکی از دلایل بالا بودن تنوع گونه های گیاهی و جانوری موجود در سبزوار عنوان کرد و گفت: در کوهستان های مرتفع سردسیر، رشته کوه های غربی سبزوار به سمت جنوب و نواحی هم مرز با توران، گونه های مختلف خزنده، پرنده و پستانداران تنوع گونه ای خوبی را در سبزوار به وجود آورده است.

وی آهو، قوچ و میش، کل و بز را از مهمترین گونه های موجود در سبزوار برشمرد و ادامه داد: پناهگاه حیات وحش شیراحمد با وسعت 32 هزار و 800 هکتار و در 5 کیلومتری سبزوار بهترین زیستگاه آهو در نیمه شرقی کشور است.

خانی با بیان اینکه10 تا 15 سال پیش جمعیت آهو در شیراحمد بیشتر از50 تا 60 راس نبوده است، افزود: مدیریت صحیح و فراهم آوردن شرایط مناسب، جمعیت آهو را در شیراحمد به 2860 راس رسانده است.

وی زنجان و منطقه حفاظت شده موته اصفهان را از دیگر زیستگاه های مطلوب آهو در کشور عنوان کرد و گفت: با توجه به وسعت محدود و نزدیکی بسیار شیراحمد به سبزوار، وجود چنین جمعیتی از آهو در این منطقه بی نظیر است.

خانی با اشاره به زاغ بور به عنوان یکی از گونه های منحصر به فرد و در خطر انقراض در کشور، به ایسنا گفت: منطقه حفاظت شده پرونده بهترین زیستگان زاغ بور در استان محسوب می شود.

رییس اداره حفاظت محیط زیست سبزوار ادامه داد: گونه های خوبی از خزندگان از جمله مار شاخدار در سبزوار مشاهده می شود.

وی برخورد با دامداران غیرمجاز و جلوگیری از ورود دام و گشت و کنترل و برخورد قانونی با شکارچیان غیرمجاز را از علل افزایش جمعیت گونه ها در سبزوار عنوان کرد.

وی افزایش بی رویه جمعیت را مهمترین خطر تهدید کننده تنوع زیستی خواند و گفت: افزایش بی رویه جمعیت و افزایش فشار بر منابع طبیعی باعث می شود، زیستگاه ها کوچک و جزیره ای شده و کم کم رو به اضمحلال روند و کوچکی زیستگاه ها زیستمندان را به طور کلی منقرض می کند.

خانی ادامه داد: چرای بی رویه، احداث جاده، افزایش جمعیت، گسترش روستاها و افزایش نیاز به منابع طبیعی، تبدیل مراتع به زمین های کشاورزی و تعداد زیاد اسلحه در بین مردم مهمترین عواملی هستند که نسل گونه ها را در سبزوار تهدید می کنند.

وی با اشاره به وجود دو منطقه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در سبزوار، در مورد مشکلات حفاظت از این مناطق، به ایسنا گفت: برای حفاظت از وسعت 22 هزار و 800 هکتاری شیر احمد تنها 7 مامور محیط بان در اختیار داریم.

وی با بیان اینکه بیشترین میزان کشفیات شکار غیرمجاز در استان در سال 88 مربوط به شهرستان سبزوار بوده است، خاطرنشان کرد: هر محیط بان موظف است سه هزار هکتار از منطقه را کنترل و حفاظت کند که با توجه به فاصله اندک سبزوار با شیراحمد و وجود 16 روستا در حاشیه شیراحمد به هیچ عنوان کافی نیست.

رییس اداره حفاظت محیط زیست سبزوار افزود: ریوند در غرب سبزوار و منطقه کمر قلعه در حوزه شهر روداب در سال 88 به عنوان مناطق دارای شرایط طبیعی خاص شناسایی و کار نقشه برداری از آنها به منظور افزودن به مناطق تحت حفاظت انجام گرفته است.

وی ادامه داد: با اضافه شدن این دو منطقه، مساحت عرصه های تحت حفاظت در شهرستان سبزوار به 8 تا 9 درصد عرصه های طبیعی افزایش می یابد.